Een onverwachte combinatie: menopauze en allergie
Je verwacht misschien opvliegers, stemmingswisselingen of slecht slapen tijdens de overgang. Maar dat plots je hooikoorts erger wordt, je huid gevoeliger reageert of je ineens niet meer tegen bepaalde voedingsmiddelen kunt? Dat komt voor veel vrouwen als een verrassing. Toch is het geen toeval: hormonen en ons afweersysteem blijken nauwer met elkaar verweven dan we dachten.
Hoe hormonen je immuunsysteem beïnvloeden
Oestrogeen en progesteron doen veel meer dan enkel onze vruchtbaarheid regelen. Ze sturen ook ons afweersysteem aan. Vooral oestrogeen kan zogenaamde Th2-cellen activeren: witte bloedcellen die betrokken zijn bij allergische reacties. Als je hormonen tijdens de overgang gaan schommelen, reageert je lichaam daardoor soms gevoeliger op pollen, voeding of huisstofmijt.
De huid: droger, dunner en kwetsbaarder
Tijdens de menopauze daalt het oestrogeenniveau. Dat merk je niet alleen van binnen, maar ook aan je huid: die wordt droger, dunner en herstelt trager. Eczeem kan hierdoor verergeren en vrouwen die het nooit eerder hadden kunnen er tijdens de menopauze last van krijgen. Ook de huidbarrière verandert, waardoor allergenen makkelijker kunnen binnendringen.
Luchtwegen en astma
Niet alleen de huid, ook de luchtwegen voelen de hormonale schommelingen. Sommige vrouwen merken dat hun astma opspeelt of dat ze sneller benauwd zijn. Oestrogeen kan ontstekingsprocessen in de luchtwegen beïnvloeden en de longfunctie tijdelijk verslechteren. Het resultaat: niesbuien, piepende ademhaling of een gevoelige neus die je niet meer herkent.
Histamine: de verborgen boosdoener
Veel overgangsklachten en allergieën komen samen bij één stof: histamine. Dit is de chemische boodschapper die jeuk, tranende ogen en niesbuien veroorzaakt. Oestrogeen heeft hier een dubbele rol: het stimuleert de aanmaak van histamine én remt het enzym dat histamine normaal afbreekt. Tijdens de overgang raakt die balans verstoord, waardoor klachten sterker kunnen worden. Bij sommige vrouwen leidt dit zelfs tot histamine-intolerantie — waarbij je ineens reageert op voeding zoals oude kaas, rode wijn of gefermenteerde producten.
Wespen en de overgang: toeval of verband?
Sommige vrouwen merken dat ze rond de overgang heftiger reageren op insectensteken, zoals die van een wesp. Op dit moment is er geen wetenschappelijk bewijs dat de menopauze rechtstreeks een nieuwe wespenallergie veroorzaakt. Wel weten we dat hormonale schommelingen in deze levensfase het immuunsysteem beïnvloeden en dat er nieuwe allergieën kunnen ontstaan. Het kan dus toeval zijn dat een wespenallergie zich juist in deze periode openbaart. Krijg je na een steek plots ernstige klachten — zoals uitgebreide zwelling, ademhalingsproblemen of duizeligheid — neem dan dringend contact op met je huisarts of ga naar de spoedopname van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Niet alles wordt erger
Opvallend genoeg laten grote bevolkingsstudies zien dat niet alle allergieën verergeren. Zo lijkt allergische rhinitis (hooikoorts) bij sommige vrouwen juist iets minder vaak voor te komen ná de menopauze. Dat onderstreept hoe complex het samenspel van hormonen en immuunsysteem is.
Hormoontherapie
Hormoontherapie (HT) kan soms overgangsklachten verlichten maar het effect op allergieën is wisselend. Sommige onderzoeken zien minder allergische klachten bij vrouwen die HT gebruiken, andere studies tonen zelfs een verhoogd risico op astma of rhinitis. Het blijft dus vooral maatwerk, waarbij arts en patiënt samen afwegen wat de voordelen zijn.
Wat je zelf kunt doen
Gelukkig kun je zelf veel doen om klachten te verzachten:
Houd een symptoomdagboek bij: zo ontdek je of klachten samenvallen met hormoonschommelingen, voeding of stress.
Bescherm je huid: kies voor milde, geurvrije verzorgingsproducten en vermijd agressieve wasmiddelen.
Let op je voeding: sommige vrouwen ervaren baat bij een laag-histamine dieet, met verse producten in plaats van gerijpte of gefermenteerde voeding.
Ondersteun je lichaam: vitamine C, vitamine D, omega-3 en magnesium kunnen het immuunsysteem helpen in balans te blijven.
Beperk stress en slaapgebrek: ontspanning en regelmaat verminderen zowel overgangs- als allergieklachten.
Vraag naar therapie: bij hardnekkige hooikoorts of astma kan een allergiebehandeling op langere termijn verlichting bieden.
Conclusie
De overgang is niet altijd alleen maar een hormonale rollercoaster. Ook huidproblemen, astma, nieuwe voedselgevoeligheden of zelfs een allergie voor insectensteken kunnen plots de kop opsteken. Toch is het goed nieuws dat niet alles alleen maar erger wordt, en dat er verschillende manieren zijn om klachten te verlichten — van leefstijl en voeding tot medische behandelingen.
Met kennis en de juiste aanpak kun je de controle terugkrijgen, en wordt de overgang een stuk minder onvoorspelbaar.
Bronnen:
Healey, K. (2024). The role of female sex hormones in asthma and allergy. Frontiers in Allergy, 5, 1518772. https://doi.org/10.3389/falgy.2024.1518772
O’Brien, C., Hong, J., Wroblewski, K. E., & Kern, R. C. (2023). Menopause and the risk of allergic and nonallergic rhinitis. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 132(6), 691–697. https://doi.org/10.1016/j.anai.2023.12.017
Chen, Y.-C., Chen, T.-J., Chen, Y.-H., & Lin, C.-C. (2023). Allergic diseases in perimenopausal women. World Allergy Organization Journal, 16(12), 100832. https://doi.org/10.1016/j.waojou.2023.100832
Verywell Health. (2023). Hormones and eczema: How menopause and perimenopause affect skin. https://www.verywellhealth.com/hormones-and-eczema-6834248
Health & Her. (2023). Do allergies get worse during perimenopause and menopause? https://healthandher.com/blogs/expert-advice/do-allergies-get-worse-during-perimenopause-and-menopause-1
Let’s move more & get stronger – together.
Spring Challenge 2025
