Why we sleep: slaap en de menopauze volgens Matthew Walker

Wie is Matthew Walker:

Dr.Matthew Walker studeerde neurowetenschappen en neurofysiologie in Engeland en werd daarna professor psychiatrie aan Harvard Medical School in Amerika. Momenteel doceert hij neurowetenschappen en psychologie aan de universiteit van Berkeley. Hij is tevens oprichter en directeur van het Center for Human Sleep Science.

Na talloze wetenschappelijke publicaties is Slaap – Nieuwe wetenschappelijke inzichten over slapen en dromen (Why we Sleep) zijn eerste boek voor een breed publiek. Het werd aan dertig landen verkocht en groeide uit tot een internationale bestseller. (Singel Uitgeverijen).

1. Slaap als levensfundament

In zijn boek Why We Sleep benadrukt Matthew Walker dat slaap geen luxe is, maar de essentiële basis van een gezond leven: het voedt ons geheugen, beschermt tegen ziekten, reguleert onze hormonen en ondersteunt ons emotioneel welzijn.

Naarmate vrouwen de menopauze ingaan, wordt deze fundering door de hormonale veranderingen ernstig ondergraven.

2. Hormonen sturen ons slaappatroon

Walker legt uit dat de daling van oestrogeen en progesteron tijdens de menopauze een directe impact heeft op slaap:

Oestrogeen reguleert de nachttemperatuur; als de niveaus dalen, daalt onze kernlichaamstemperatuur ’s avonds minder snel, wat het inslapen bemoeilijkt.

Progesteron werkt kalmerend en bevordert diepe slaap. Minder progesteron betekent minder rustgevende slaapfasen. 

 Deze hormonale schommelingen maken ‘slechte nachten’ meer regel dan uitzondering tijdens de menopauze.

3. Hot flashes en nachtelijk zweten

Een van de meest herkenbare klachten: opvliegers en nachtelijk zweten (vasomotorische symptomen). Walkers onderzoek laat zien hoe deze fysieke verstoringen abrupt je slaap kunnen dwarsbomen: je wordt wakker, je krijgt het weer koud of juist te warm – en de rest van de nacht is verstoord.

4. Diverse slaapstoornissen tijdens de menopauze

Er zijn verschillende vormen van slaapverstoring die vaker voorkomen tijdens de menopauze:

Insomnia (moeilijk in- of doorslapen)

Slaapapneu, verergerd door gewichtstoename en hormonale verschuivingen

Restless legs syndroom, vaker gezien naarmate oestrogeen daalt 

5. Impact op geestelijke gezondheid & welzijn

Verstoorde slaap vergroot kans op stemmingswisselingen, depressie, cognitieve klachten en verminderde focus. Walker wijst erop dat dit vooral vrouwen in de menopauze raakt, omdat de hormonale schommelingen zowel de slaap als het emotioneel evenwicht onder druk zetten .

Wat valt hieruit af te leiden?

A. Slaap is de onzichtbare pijler

Walker vergelijkt slaap met een brug tussen lichaam en geest. Tijdens de menopauze kan die brug instorten als we slaap blijven negeren. Daarom moet slaap opnieuw een topprioriteit worden.

B. Behandel de oorzaak, niet alleen de symptomen

Het aanpakken van opvliegers – bijvoorbeeld via hormoontherapie (HT) – kan veel slaapverstoringen minimaliseren. Walker bespreekt dit als vaak de meest effectieve methode, al erkent hij de controverse rond HT .

C. Alternatieven naast hormonen

Walker en andere experts raden ook aan:

Cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid (CBT‑I) als bewezen niet-medicamenteuze oplossing  .

Leefstijlinterventies zoals regelmatige ochtendactiviteit, vermijden van cafeïne en schermtijd laat op de avond.

Temperatuurmanagement: een koele slaapkamer, koelende lakens, avondbaden zijn cruciaal bij verminderde thermoregulatie tijdens de menopauze .

Matthew Walker maakt in Why We Sleep en in zijn recente inzichten duidelijk dat slaap de hoeksteen is van onze gezondheid – en dat de menopauze dit fundament ernstig kan ondermijnen. Door hormonale dalingen worden oestrogeen en progesteron-gestuurde processen verstoord, wat leidt tot opvliegers, een hogere lichaamstemperatuur, en tal van slaapstoornissen. Het resultaat: slechter slapen, met als gevolg risico’s voor de fysieke en mentale gezondheid.

Hij pleit vooral voor een geïntegreerde aanpak die medische oplossingen (zoals medicatie), wetenschappelijk onderbouwde therapieën (zoals CBT‑I) en eenvoudige leefstijlaanpassingen combineert. Zo wordt slaap opnieuw de stevige brug tussen lichaam en geest.

Conclusie

Tijdens de menopauze is slaap geen luxe maar echt een noodzaak die om aandacht smeekt. De hormonale uitdagingen maken een doordachte aanpak onmisbaar: fysieke comfort verhogen, cognitieve tools inzetten, en medische opties overwegen. Volgens Walker is het cruciaal om van slapen een topprioriteit te maken en hulp te zoeken als dat nodig is. Want zonder slaap zijn ons lichaam en onze geest op drift.

Met deze inzichten en tips kun je hopelijk zelf gerichter en met mildheid je slaapproblemen tijdens de menopauze aanpakken. Met de Spring Challenge zijn we in elk geval goed bezig: het is wetenschappelijk aangetoond dat zowel de oefeningen van het online programma als het samen wandelen een positief effect hebben op het reguleren van het slaap-waakritme en op het verminderen van stress, en dat helpt voor een betere nachtrust!

Let’s move more & get stronger – together.

Spring Challenge 2025